Een jaar of twee, misschien drie, terug, had ik een gesprek met mijn oudste broer. Het was november en we probeerden een datum te vinden om Sinterklaas met elkaar te vieren. Een zeer gewaardeerde traditie in ons ouderlijk huis, eentje die we graag in stand houden. Zeker omdat we elkaar, in
onze alsmaar drukker wordende levens, nog weleens uit het oog verliezen.

Ik vroeg hem of zijn oudste, mijn neefje, al een beetje snapte wat er gaande was. Of hij al begreep dat hij van die oude man met zijn hulpjes, zijn cadeautjes kreeg op pakjesavond? Waarop mijn broer antwoordde dat ze de kinderen geen leugens vertellen en dus niet meedoen aan dit ‘sprookje’. Hij mag
geloven wat hij wil geloven, maar als hij concreet de vraag zou stellen of Sinterklaas bestaat, zou mijn broer dat ontkennen.

Ik vond dat raar. Waarom zou je dat leuke feest, wat wij als kinderen zo vaak en zo uitgebreid vierden, zo om zeep helpen? 

De realiteit bleek veel minder bitter en mijn mening totaal ongegrond. Mijn neefjes (inmiddels aangevuld met een nichtje) stuiteren op 5 december net zo hard door de tent van alle snoep, koek en speelgoed als dat wij vroegâh deden. Het veranderde mijn visie op zijn aanpak en niet lang erna besloten mijn lief en ik dat wij het met Annabel hetzelfde aan zouden pakken.

Zwarte piet
Toen, ietsje langer geleden, de kleur van zwarte piet ter discussie werd gesteld, was ik boos. Een linkse activist had besloten dat het tijd werd om de racisctische karikatuur met zwarte huid, rode lippen en grote ringen in zijn oren te verbannen en een Sinterklaasfeest te vieren waar iedereen zich goed bij
voelde. Alles aan die zin triggerde me en maakte me woest.

Ik vond het de grootste onzin. Ik schreef er blogs over, waarin ik op niet mis te verstane wijze schreef hoe ‘onze’ cultuur te grabbel werd gegooid, en genoot van het digitale applaus dat ik daarop kreeg. Ik besefte geen seconde waar die roep om verandering vandaan kwam. Ik vond dat mijn dierbare herinneringen kapot werden gemaakt door een groepje uitkeringstrekkers en dat tegengeluid kon mij niet snel genoeg de kop worden ingedrukt.

Ook hier bleek de realiteit (uiteraard) stukken genuanceerder. Afgelopen jaar vierden pieten in alle kleuren van de regenboog het Sinterklaasfeest mee. En guess what? Kinderen kijken nog steeds uit naar de intocht, krijgen nog steeds pakjes en een overdaad aan koek en snoep en zijn ook nog steeds hartstikke zenuwachtig op de avonden dat ze hun schoen mogen zetten.

Mijn mening veranderde en ik geef niet meer om de kleur van de pieten, ik wil gewoon dat het een mooi feestje is. Voor iedereen.

2020
Soms kan het voelen of een mening voor altijd is of moet zijn. Of het hypocriet of opportunistisch is als je, zeker over kritieke onderwerpen, je mening bijstelt. Maar nu is het 2020 en staat de wereld in brand. Ik heb al honderd keer getypt en weer weggehaald, aangepast, weg geklikt en opnieuw begonnen. De aanleiding voor dit stukje moge helder zijn. Het is nog nooit zo belangrijk geweest om na te gaan of wat jij vindt, gelooft of geleerd hebt (nog) wel écht zo is.

Soms gebeuren er dingen die je instant tegen de haren instrijken. Zeggen mensen dingen waar je helemaal niets van begrijpt. Die je boos maken, gefrustreerd of misschien wel verdrietig. De afgelopen jaren heb ik geleerd dat áls zoiets gebeurt, het de moeite waard is om te onderzoeken wáárom het zo veel met me doet. In plaats van direct in de verdediging te gaan, mijn ongefundeerde mening te roeptoeteren omdat de stelling mij een ongemakkelijk gevoel geeft, of me gek te laten maken door de media, die niets anders doen dan mijn onderbuikgevoel voeden.

Ik wil hiermee niet doen of ik beter ben dan een ander of zeggen dat jouw mening over (bijvoorbeeld) zwarte piet nu óók direct moet veranderen. Maar ik wil je wel vragen of je in je hart kunt kijken en je af kunt vragen of jij ook iets kunt doen. Of je open kunt staan voor het feit dat racisme misschien meer verweven is in ons leven dan je in eerste instantie dacht? Of dat je je uitspreekt als je collega een ongepaste opmerking maakt over een andere collega, die toevallig een andere kleur heeft? Erkennen dat er wel degelijk een verschil is tussen wit en zwart? Misschien niet zo extreem als in Amerika (een veelgehoord argument waarom we in Holland maar ‘gewoon lekker normaal moeten doen’). Maar als jouw ene vriendin twee benen heeft gebroken en de ander één, is het dan voor de vriendin met één gebroken been ineens niet meer zielig?

Een betere wereld
Verandering kan pijn doen, frustreren of je een heel ongemakkelijk gevoel geven. Ik voelde me persoonlijk aangevallen als iemand zei dat zwarte piet racisme is. ‘Ja, maar IK ben toch zeker geen racist?’ Maar zo lang ik me niet uitspreek tegen zaken die wel racistisch zijn, ben ik onderdeel van het probleem.

Ik wil niet doen of ik het snap, of ik de wijsheid in pacht heb. Ik kom net kijken, als het daarover gaat. Maar ik wil ook niet zwijgen. Want soms dénk je te weten hoe iets zit, en blijkt later dan je er helemaal naast zat. Blijkt dat de meningen die je erop nahoudt helemaal niet zo gefundeerd of empathisch zijn als je dacht. Of ontdek je dat het ongemak dat jij ervaart bij het onderwerp, in het niet valt bij de pijn die de mensen, waar het écht over gaat, al eeuwen voelen.

Pas door erover na te denken en het met elkaar, op een fatsoenlijke manier, bespreekbaar te maken, kunnen we verandering bewerkstelligen. Kunnen we hopen op, en uitkijken naar, een wereld waarin alle mensen gelijkwaardig zijn. Het klinkt misschien een beetje utopisch, maar ik ben vast niet de enige moeder die dat wenst voor haar kind. Het verleden kunnen we niet veranderen, maar onze toekomst wel.

Dus de volgende keer als je een mening hebt over zoiets kwetsbaars als racisme, privilege en ongelijkheid, vraag je eens af hoe lang je hem al hebt.

En of het, na alle vrijheid van meningsuiting, misschien tijd is voor vrijheid van meningsverandering.